Inleiding
In deze paragraaf gaan wij in op de uitvoering van de gemeentelijke treasuryfunctie. Deze vindt plaats binnen de kaders die gesteld zijn in de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido) en de Regeling Uitzettingen en derivaten decentrale overheden (Ruddo). In de Wet Fido staat risicobeheersing en transparantie centraal. Risicobeheersing richt zich op renterisico's, kredietrisico's en valutarisico's. De transparantie komt tot uitdrukking in de voorschriften voor een verplicht financieringsstatuut en een financieringsparagraaf in de begroting en in de jaarrekening. De Ruddo beperkt zich tot regelgeving omtrent het uitzetten van gelden, in de praktijk het stallen van overtollige middelen bij de schatkist.
In deze paragraaf geven wij inzicht in de rentelasten, het renteresultaat, de financieringsbehoefte en de wijze waarop rente aan investeringen, grondexploitaties en taakvelden wordt toegerekend.
Ontwikkelingen
Het afgelopen jaar is de schuldpositie van de gemeente stabiel gebleven rond € 178,5 mln. Het afgelopen jaar was het bedrag aan aflossingen (€ 15 mln.) gelijk aan één nieuw aangetrokken lening. Deze nieuwe lening was nog aangetrokken in de periode dat de rente op langlopende leningen fors lager was. De kapitaalmarktrente steeg in 2024 naar 'normale' waarden van ongeveer 3%. Ook in 2024 hadden we nog te maken met overschotten in de gemeentelijke cashflow. Deze middelen zijn tijdelijk gestald bij het rijk. Per jaareinde staat er een saldo bij de schatkist van € 22 mln. euro. We verwachten dat de komende jaren, door de grote verwachte investeringen, dit saldo zal teruglopen en we op termijn weer moeten gaan lenen.
Leningenportefeuille
De portefeuille telt op 31 december 2024:
- Opgenomen langlopende geldleningen met een totale omvang van € 178,5 mln.;
- Opgenomen kortlopende geldleningen met een totale omvang van € 0 mln.;
- Uitgezette langlopende geldleningen met een totale omvang van € 11,5 mln.;
- Deze bestaan voornamelijk uit startersleningen (€ 9,9 mln.) en leningen aan deelnemingen en maatschappelijke organisaties.
- Uitgezette kortlopende geldleningen met een totale omvang van € 0 mln.;
- het saldo in rekening- courant (schatkist) bedraagt € 22 mln.;
- De portefeuille bevat geen derivaten.
Onderstaande tabel toont het verloop in de portefeuilleomvang van de afgelopen jaren: | ||||
(Bedragen x € 1.000) | ||||
|---|---|---|---|---|
Portefeuille omvang | 2024 | 2023 | 2022 | 2021 |
Opgenomen gelden (O/G) | ||||
Gelden < 1 jaar | 0 | 0 | 0 | -15.000 |
Gelden > 1 jaar | -178.500 | -178.500 | -171.000 | -128.500 |
Totaal aan- getrokken | -178.500 | -178.500 | -171.000 | -143.500 |
Mutatie in portefeullie O/G | 0 | 7.500 | 27.500 | 12.000 |
Uitgezette gelden (U/G) | ||||
Uitgezette gelden lang | 10.129 | 9.901 | 4.681 | 4.697 |
Uitgezette gelden kort | 0 | 0 | 21.600 | 0 |
Saldi in rekening-courant | 22.050 | 43.492 | 29.802 | 4.067 |
Totaal U/G | 32.179 | 53.393 | 56.083 | 8.764 |
Mutatie in portefeuille U/G | 34.543 | -2.365 | 55.758 | 325 |
Totaal portefeuille | -146.321 | -125.107 | -114.917 | -134.736 |
Mutatie in portefeuille totaal | -21.214 | -10.190 | 19.819 | -15.169 |
Schuldpositie
In bovenstaande tabel is te zien dat de schuldpositie (gelden > 1 jaar) stabiliseert. Met de geplande investeringen voor de komende jaren zal de schuldpositie naar verwachting de komende jaren verder toenemen. Ook is te zien dat het saldo in rekening courant (bij de schatkist) is gedaald het afgelopen jaar.
In onderstaande grafieken wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van de schuldpositie en de rentelasten in de afgelopen jaren (bedragen x € 1.000.000)
Bedragen miljoenen euro's.
Portefeuilleresultaat
Het portefeuilleresultaat (saldo van te betalen rente en te ontvangen renten) is jaarlijks negatief. Het resultaat is ten opzichte van 2023 verbeterd; dit komt deels doordat de gemiddelde rente op langlopende leningen is gedaald (de rentelasten over 2024 waren 2 mln, over 2023 was dit nog 2,6 mln), daar staat tegen over dat we minder inkomsten hebben van creditrente bij de schatkist (1,1 mln in 2024 tegenover 1,5 mln in 2023).
Het resultaat is in 2023 € 0,8 mln, een verbetering ten opzichte van 2023 (1,1 mln).
In de onderstaande tabel worden de portefeuilleresultaten van de afgelopen jaren aangegeven: | ||||
(Bedragen x € 1.000) | ||||
|---|---|---|---|---|
Rente resultaat portefeuille | 2024 | 2023 | 2022 | 2021 |
Opgenomen gelden (O/G) | ||||
Rente kortlopende geldleningen | 0 | 0 | 8 | 72 |
Rente langlopende leningen | -2039 | -2.644 | -2.845 | -2.845 |
Totaal rente-uitgaven | -2.039 | -2.644 | -2.837 | -2.773 |
Kosten portefeuille O/G | 1,13% | 1,54% | 1,73% | 2,42% |
Uitgezette gelden (U/G) | ||||
Totaal (lang) belegd | 10.129 | 9.901 | 4.681 | 4.697 |
Rente kortlopende leningen | 0 | 320 | 51 | 0 |
Rente schatkist | 1.099 | 1.141 | 14 | 0 |
Rente langlopende leningen | 5 | 5 | 6 | 7 |
Totaal rente-inkomsten | 1.104 | 1.466 | 71 | 7 |
Gesaldeerd totaal portefeuille resultaat | -935 | -1.178 | -2.766 | -2.766 |
Financieringsbehoefte
Sinds 2021 hebben we vooruitlopend op herfinancieringen al langlopende leningen aangetrokken tegen destijds nog lage rentestanden. In 2024 is één, eerder afgesloten, nieuwe lening ingegaan van 15 mln. ter afdekking van de financieringsbehoefte.
Rentetoerekening
bij de verwerking van rente in de begroting hanteren we de richtlijnen zoals opgenomen in de BBV-Notitie rente. Een van de vastgestelde regels betreft de toepassing van de omslagrente. De werkelijke rentelasten worden hier toegerekend aan de taakvelden (denk aan investeringen, grondbedrijf en heffingen) door middel van de omslagrente. Deze omslagrente wordt berekend door de werkelijke rentelasten te delen door de boekwaarde per 1 januari van de vaste activa die integraal zijn gefinancierd.
Deze omslagrente is bij de begroting 2024 bepaald op 1%. Gedurende het jaar bleek het bedrag aan investeringen lager dan begroot. Conform BBV dient de omslagrente bij de jaarrekening te worden herberekend en indien nodig bijgesteld. Dit is bij de bestuursrapportage gebeurd:
De gemeente heeft in 2024 gemiddeld 1,13% rente betaald over alle aangetrokken geldleningen. Als deze betaalde rente wordt afgezet tegen de totale boekwaarde van de vaste activa (die dus ook deels gefinancierd is uit eigen middelen) komt het afgeronde omslagrentepercentage in 2024 uit op 0,5%. Het directe effect is dat de doorbelaste rente aan investeringen en grondbedrijf daalt van 1% naar 0,5%, dit is een neutraal effect aangezien er een lagere baat bij het taakveld treasury tegenover staat.
In Nieuwegein hanteren we alleen totaalfinanciering. We maken géén gebruik van projectfinanciering (waarbij voor specifieke projecten expliciet financiering wordt aangetrokken en de rente daarvan rechtstreeks wordt toegerekend aan het betreffende project). Er wordt geen rente toegerekend aan voorzieningen en reserves.
Onderstaand het renteschema 2024 zoals door de commissie BBV is aanbevolen:
Renteschema BBV | |||
|---|---|---|---|
(bedragen x € 1.000) | 2024 | 2023 | 2022 |
De externe rentelasten over de korte en lange financiering | 2.039 | 2.644 | 2.837 |
De externe rentebaten over de korte en lange financiering | -1.103 | -1.466 | -71 |
Saldo rentelasten en baten | 936 | 1.178 | 2.766 |
Rente die aan de grondexploitatie moet worden toegerekend | -234 | -389 | -367 |
Aan taakvelden toe te rekenen externe rente | 702 | 789 | 3.133 |
De aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag) | 1.333 | 2.478 | 2.400 |
Renteresultaat op het taakveld treasury | -631 | -1.689 | 733 |
Risicoprofiel
Kasgeldlimiet
Ter beheersing van het renterisico op kortlopende schulden is in de Wet Fido de kasgeldlimiet ingesteld. Deze moet voorkomen dat gemeenten te veel kort geld lenen waardoor bij een sterke stijging van de rente de rentelasten ineens explosief zouden toenemen. We hebben in 2024 geen gebruik gemaakt van kasgeldleningen. Daarmee is de deze kasgeldlimiet niet overschreden. Onderstaand is nog een vergeljking met de begroting 2024 opgenomen.
Kasgeldlimiet | Begroting | Realisatie | Verschil | Analyse |
|---|---|---|---|---|
(bedragen x € 1.000) | 2024 | 2024 | ||
toegestane kasgeldlimiet | 5.610 | 6.163 | -553 | geen afwijking |
in procenten van de grondslag | ||||
in euro's | 400 | 400 | automatische afroming naar de schatkist | |
vlottende schuld | 42.167 | 58.052 | -15.885 | toename van ontvangen voorschotten specifieke uitkeringen |
opgenomen gelden < 1 jaar | 10.000 | 18.479 | -8.479 | crediteurensaldo |
schuld in rek crt | 0 | 0 | 0 | beperkte afwijking |
gestorte gelden door derden < 1 jaar | 32.167 | 39.573 | -7.406 | toename van ontvangen voorschotten specifieke uitkeringen |
overige geldleningen, niet zijnde vaste schulden | 0 | 0 | 0 | beperkte afwijking |
vlottende middelen | 33.187 | 83.351 | -50.164 | hogere stand van schatkistsaldo, voorderingen op het Rijk |
contanten in kas | 0 | 10 | -10 | |
tegoed in rek crt | 7.778 | 22.050 | -14.272 | hogere stand van schatkistsaldo |
overige uitstaande gelden < 1 jaar | 25.409 | 59.185 | -33.776 | vorderingen BTW BCF |
totale lasten | 264.000 | 287.500 | ||
toets kasgeldlimiet | 0 | 0 | -0 | beperkte afwijking |
totaal netto vlottende schuld | 8.980 | 2.739 | 6.241 | hogere stand van schatkistsaldo, BCF, voorderingen op het Rijk |
toegestane kasgeldlimiet | 5.610 | 6.163 | -553 | geen afwijking |
ruimte/ cq overschrijding | 5.210 | 5.763 | -553 | geen afwijking |
Renterisiconorm
Onder renterisico wordt verstaan de mate waarin het saldo van de rentelasten en de rentebaten verandert als gevolg van wijzigingen in het rentepercentage op leningen en uitzettingen.
Ter beheersing van het renterisico op langlopende schulden is in de wet Fido de renterisiconorm opgenomen. Deze norm beoogt een zodanige opbouw van de leningenportefeuille dat het renterisico als gevolg van renteaanpassing en herfinanciering van leningen wordt beperkt. Volgens deze norm mag de te herfinancieren schuld in enig jaar niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal, zodat voor Nieuwegein voor 2024 de norm ongeveer € 53 miljoen bedraagt. Er is voor € 15 miljoen geherfinancierd, dus daarmee zijn we ruimschoots binnen de norm gebleven.
Renterisiconorm | Begroting | Realisatie | Verschil | Analyse |
|---|---|---|---|---|
(bedragen x € 1.000) | 2024 | 2024 | ||
renteherziening op leningen o/g | 15.000 | 15.000 | geen afwijking | |
betaalde aflossingen | 15.000 | 15.000 | - | geen afwijking |
renterisico | 30.000 | 30.000 | ||
begrotingstotaal | 264.000 | 290.381 | ||
het vastgestelde percentage | 20% | 20% | 20% | |
renterisico norm | 52.800 | 58.076 | ||
Ruimte (+) cq overschrijding (-) | 22.800 | 28.076 | geen overschrijding |
Kredietrisico
Als gevolg van het verplichte schatkistbankieren mogen overtollige middelen verder uitsluitend bij het rijk of bij andere lagere overheden worden uitgezet. Dat betekent dat ook in de toekomst eventuele kredietrisico’s beperkt zullen zijn. De enige uitzondering is nog gemaakt voor uitzettingen ingevolge de publieke taak.
De omvang van de portefeuille beleggingen van de gemeente Nieuwegein is gering, van eerdere jaren resteert nog slechts een drietal kleinere langlopende beleggingen, één bij een verbonden partij en twee uit het oogpunt van maatschappelijk belang. De risico's op deze beleggingen zijn beperkt. Daarnaast staat er ultimo 2024 bijna € 9,9 miljoen aan startersleningen uit. De hoofdsommen hiervan zijn afgedekt via de nationale hypotheek garantie.
Garantie.
De gemeente heeft in 2023 een garantstelling afgegeven van € 50 miljoen voor de N.V. Sportinrichtingen waarmee het mogelijk wordt gemaakt om het Sport- en
Evenementencomplex Merwestein tegen gunstige financieringsvoorwaarden te revitaliseren.